Sinh ra và lớn lên ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương, năm 18 tuổi, Nguyễn Trọng Thái quyết định rời quê đến vùng mỏ Quảng Ninh đội than thuê kiếm thu nhập trang trải cho cuộc sống.

Công việc làm thuê không ổn định, anh Thái đăng ký tham gia học nghề tại Trường Công nhân mỏ Hữu Nghị Việt Xô từ năm 1992, đến năm 1994 thì anh về nhận công tác tại Công trường Kiến thiết cơ bản 1, Mỏ than Hà Lầm (nay là Công ty CP Than Hà Lầm) với tay nghề bậc 4/6.

Anh Thái nhớ lại: "Tháng lương đầu tiên tôi nhận được là 40.000 đồng, cao gần gấp đôi so với đi đội than thuê, ngày đó có thể mua được 1 chỉ vàng. Thế nhưng cũng có những thời điểm khó khăn, sản xuất, tiêu thụ than bị đình trệ, công ty phải giãn việc, nhiều công nhân đã dứt áo ra đi tìm việc làm khác. Dù vậy, tôi vẫn cố gắng bám trụ với nghề".

Năm 1997, anh Thái được thi lên bậc 5/6. Đến năm 1998, anh tham gia Hội thi thợ giỏi cấp Tổng Công ty và đạt danh hiệu "Thợ giỏi Tổng Công ty Than Việt Nam", được đặc cách nâng bậc 6/6.

Năm 1999, được đồng nghiệp và công ty tín nhiệm, anh Thái trở thành Tổ trưởng Tổ đào lò mang chính tên anh của công trường kiến thiết cơ bản 1, có nhiệm vụ chuyên mở những đường lò cơ bản phục vụ các đơn vị khai thác than.

Tại mỏ Than Hà Lầm thời điểm đó, ai làm tổ trưởng thì tổ mang tên người đó, như một cách khích lệ tinh thần làm việc và tăng trọng trách của người đứng đầu. Chỉ huy tổ thợ đào lò mang tên
mình, Tổ trưởng Nguyễn Trọng Thái luôn duy trì vị trí đứng đầu, không chỉ ở Công ty CP Than Hà Lầm mà còn ở toàn ngành than, với kỷ lục năng suất cao nhất và ít sự cố nhất.

Liên tục 7 năm liền, từ 2001-2007, Tổ Nguyễn Trọng Thái dẫn đầu TKV về sản lượng đào lò, với mức bình quân từ 2,1 - 2,4m/ca trên tiết diện 8,5 - 12,5m2. Bình quân, mỗi năm tổ của anh đào được khoảng 3.000m đường lò. Tính riêng 3 năm (2015-2017), tổ anh Nguyễn Trọng Thái đã đào được hơn 17.700m lò xây dựng cơ bản (vượt 112-115% kế hoạch công ty giao). 

Trong 10 năm (2009 - 2018), tổ của anh đã thi công đào 10.000m lò trong lòng đất dưới độ sâu từ mức -50 đến -300 dưới mực nước biển, bảo đảm an toàn tại những dự án trọng điểm, khó khăn, mở ra nhiều điểm khai thác than áp dụng cơ giới hóa cho Công ty để đạt sản lượng trên 2 triệu tấn than/năm.

Bên cạnh đó, tổ sản xuất của anh còn được Công ty giao nhiều công trình quan trọng như: Công trình nối thông lò từ giếng gió sang giếng phụ mức -300; khoanh vùng lò chợ cơ giới hóa dọc vỉa 7.3 mức -300 (chiều dài 4.000m); công trình boong ke rót than mức -270 đến -300... Những công trình này đều hoàn thành đúng hoặc sớm hơn tiến độ.

Trên cương vị một tổ trưởng, thợ lò Nguyễn Trọng Thái luôn kèm cặp và giúp đỡ đồng nghiệp trong tổ nâng cao trình độ chuyên môn để có thể đáp ứng tốt công việc và xử lý các tình huống khó trong sản xuất, hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao. Anh đã bồi dưỡng 22 thợ lò trong tổ đạt danh hiệu Thợ giỏi cấp công ty, trong đó có 8 người đạt danh hiệu Thợ giỏi Xuất sắc cấp tập đoàn.

Năm 2011, thợ lò Nguyễn Trọng Thái đã vinh dự được lãnh đạo Công ty CP Than Hà Lầm chọn là người đầu tiên đặt chân xuống độ sâu -300. Đó là thời điểm tạo bước ngoặt lớn cho TKV trong việc chinh phục độ sâu nhất trong khai thác của ngành Than vào thời điểm đó. Dấu chân của anh được đúc đồng và lưu giữ tại phòng truyền thống của TKV.

Thợ lò Nguyễn Trọng Thái được nhận Bằng khen của Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp vì đã có thành tích tiêu biểu xuất sắc trong phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2015-2020. Ảnh do Truyền thông TKV cung cấp.

Không chỉ xung phong đảm nhận những công việc khó, anh Thái luôn tích cực tham gia công tác cứu hộ, xử lý các tình huống khó khăn giúp các đơn vị bạn như: Tham gia cứu hộ sự cố bục nước tại mỏ than Thành Công năm 2011. 

Đặc biệt, sự cố sập hầm thủy điện Đạ Dâng ở tỉnh Lâm Đồng năm 2014, anh Thái là kíp trưởng cùng các thành viên trong đoàn cứu hộ của TKV thực hiện đào 1 đường lò cứu hộ, không quản ngại khó khăn, nguy hiểm, tìm mọi phương án thần tốc cùng lực lượng công binh cứu 12 công nhân bị mắc kẹt đưa ra ngoài an toàn. Với thành tích này, anh Thái đã được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen.

Trong 26 năm công tác, anh Nguyễn Trọng Thái đã có 96 sáng kiến cải tiến kỹ thuật được áp dụng vào sản xuất, làm lợi cho đơn vị hơn 10 tỉ đồng. Năm 2007, anh được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; năm 2010 nhận Huân chương Lao Động hạng Ba; năm 2013 được Giải thưởng Nguyễn Đức Cảnh và 2 lần nhận giải thưởng Vinh quang Việt Nam (năm 2014 và 2017).

Đặc biệt, mới đây, anh vinh dự đại diện cho hàng nghìn công nhân vùng mỏ được vinh danh là một trong 70 gương mặt điển hình trên mọi lĩnh vực qua các thời kỳ. Với những thành tích đặc biệt xuất sắc trong lao động sáng tạo, năm 2020, anh Nguyễn Trọng Thái được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động.

Huỳnh Đăng - (baoquangninh.com.vn)