Trụ sở Nhà điều hành Công ty Tuyển than Cửa Ông - TKV
 

Nằm ở cuối bể than Đông Bắc bên vịnh Bái Tử Long kỳ vĩ là vùng đất Cửa Ông - Vân Đồn, có thương cảng và di sản văn hóa lâu đời. Nơi đây còn ghi dấu nhiều chứng tích lịch sử oai hùng, với những chiến công hiển hách của các danh tướng thời Trần.

Từ đầu thế kỷ 20, Cửa Ông đã trở thành nơi chế biến, sàng tuyển, và cảng than đầu tiên ở Đông Dương - một trong những trung tâm hình thành giai cấp công nhân, tổ chức Đảng, tổ chức Công đoàn Việt Nam đầu tiên.

Nhà sàng Cửa Ông do tư bản Pháp xây dựng từ năm 1894 đến năm 1924 đi vào hoạt động. Chính nơi đây, đêm mùng 6, rạng ngày mùng 7 tháng 11 năm 1929, người cộng sản trẻ tuổi Ngô Huy Tăng đã anh dũng treo lá cờ đỏ búa liềm trên cầu Póoc tích số 1 để kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười Nga, mở đầu cho thời kỳ đấu tranh bất khuất ở Vùng Than, mà đỉnh cao là cuộc Tổng bãi công vang dội của hơn 3 vạn thợ mỏ ngày 12/11/1936. Trong Cách mạng tháng 8/1945 và suốt những năm kháng chiến chống Pháp, công nhân bến Cửa Ông đã hăng hái tham gia giành chính quyền và tích cực đóng góp công sức, cùng quân dân Quảng Ninh giải phóng hoàn toàn vùng mỏ.

Ngày 24/4/1955, những tên lính Pháp cuối cùng rút khỏi Cửa Ông, để lại Nhà sàng và Bến cảng bị phá hủy tê liệt. Nhưng người thợ điện - anh hùng lao động Lê Văn Hiển với nỗ lực phi thường đã cùng tập thể công nhân Cửa Ông phục hồi toàn bộ hệ thống điện và đưa nhà sàng, bến cảng trở lại sản xuất trong vòng chưa đầy một tháng, được Bác Hồ khen ngợi...

Ngày 20 tháng 8 năm 1960, Xí nghiệp Bến Cửa Ông (tiền thân của Công ty Tuyển than Cửa Ông ngày nay) được thành lập với sự đầu tư nâng cấp dây chuyền sản xuất, đưa sản lượng than sạch vượt mốc một triệu rồi 2,5 triệu tấn, góp phần để cả vùng than đạt 3,2 triệu tấn vào năm 1964, được Bác Hồ biểu dương và ghi tên trên “cờ thưởng luân lưu thi đua khá nhất” của Người.

Trong kháng chiến chống Mỹ, Cửa Ông là một trong nơi bị máy bay Mỹ đánh phá hủy diệt. Công nhân cán bộ Bến Cửa Ông đã kiên cường giữ vững dòng than cho tổ quốc. Nhiều người đã anh dũng ngã xuống trên mâm pháo, bên máy sàng. Đại đội nữ tự vệ nhà Sàng đã phối hợp cùng các lực lượng vũ trang bắn rơi 2 máy bay Mỹ, năm 1967 được phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang đầu tiên của Vùng mỏ.

Trong những năm chiến tranh ác liệt, xuất khẩu than từ Cửa Ông là nguồn ngoại tệ lớn nhất của nước ta, góp phần thiết thực đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Cửa Ông là nơi được nhiều lãnh đạo Đảng, Nhà nước về thăm, động viên. Nơi đây còn là nguồn cảm hứng để đông đảo văn nghệ sĩ cho ra đời những tác phẩm để lại nhiều ấn tượng.

Đất nước thống nhất, Tuyển than Cửa Ông được xem như một nhân tố quan trọng trong sự nghiệp phục hồi và phát triển kinh tế sau chiến tranh. Để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ than trong nước và xuất khẩu, trong giai đoạn từ 1974 đến 1985, Xí nghiệp được đầu tư, mở rộng. Ngày 20/7/1980 nhà máy Tuyển than 2 với công nghệ của Ba Lan cùng các thiết bị đánh đống, bốc rót HITACHI của Nhật, đầu máy TY7E của Liên Xô, toa xe 30 tấn của Rumani đã được đưa vào sử dụng. Năm 1986, Xí nghiệp xây dựng thêm nhà máy Tuyển than 3 và đưa tuyến đường sắt Cửa Ông - Cao Sơn vào khai thác. Việc nâng cấp về phương tiện và thiết bị tiên tiến đã tạo ra bước nhảy vọt về sản lượng và năng suất, đưa Xí nghiệp phát triển lên một tầm vóc cao hơn.

Giai đoạn 1986 - 2000, đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, Tuyển than Cửa Ông nhanh chóng thích nghi và chuyển sang cơ chế kinh tế thị trường. Hàng loạt giải pháp công nghệ, cải tiến kỹ thuật được ứng dụng; việc đổi mới mô hình tổ chức sản xuất, khoán quản được triển khai đồng bộ đến tận tổ sản xuất và người lao động, thổi một luồng sinh khí mới vào cuộc sống và tinh thần hàng nghìn người thợ, làm thay đổi hẳn cục diện phát triển của Tuyển than Cửa Ông.

Năm 2009, Tuyển than Cửa Ông cải tạo nâng cấp nhà máy Tuyển than 1, nâng công suất từ 2 triệu lên 3,5 triệu tấn/năm; cùng dây chuyền công nghệ của nhà máy Tuyển than 2, Tuyển than 3 đưa tổng công suất sàng tuyển của Công ty lên 12 triệu tấn/năm, góp phần để ngành Than tăng nhanh sản lượng.
 

Mặt bằng sản xuất của Công ty năm 2016
 

Tuyển than Cửa Ông là một trong những đơn vị sớm đổi mới công nghệ. Năm 2019, Công ty đầu tư cải tạo kho chứa than Nội địa 3, đáp ứng yêu cầu nhập khẩu, chế biến than cho thị trường trong nước. Đồng thời, đưa vào hoạt động hệ thống vận chuyển đá thải vào mỏ, giải quyết bài toán nan giải về khâu đổ thải, góp phần hoàn nguyên các mỏ khu vực Cẩm Phả. Đầu quí 4 năm 2020, Công ty sẽ đưa nhà máy Tuyển than Khe Chàm với công suất 7 triệu tấn/năm vào vận hành để cấp than cho các nhà máy Nhiệt điện, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

60 năm qua, Tuyển than Cửa Ông đã vận chuyển trên 260 triệu tấn than nguyên khai; nhập khẩu trên 3 triệu tấn than; sàng tuyển, chế biến đóng góp cho nền công nghiệp nước nhà trên 244 triệu tấn than sạch; mang về doanh thu tổng số trên 160 nghìn tỷ đồng.

Những mục tiêu và giải pháp đúng đắn trong công tác tổ chức, điều hành sản xuất đã đem lại hiệu quả lớn: Công ty luôn hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu kế hoạch hàng năm, giành nhiều năng suất kỷ lục trong sản xuất. Bảo toàn được nguồn vốn, lợi nhuận liên tục gia tăng. Năm 2019 đạt trên 300 tỷ đồng, tăng trên 450% so với năm 2009. Tuyển Than Cửa Ông là doanh nghiệp duy nhất của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam được trao cúp Vàng thương hiệu vì môi trường, đạt tiêu chuẩn chất lượng ISO 14001: 2004, 2010 và 2015 về công tác môi trường. Và cũng là doanh nghiệp đầu tiên của tỉnh Quảng Ninh được nhận danh hiệu này. Chất lượng than thương phẩm của Công ty là một thương hiệu đẳng cấp, được vinh danh “sản phẩm của Vành nguyệt quế châu Âu”.

Công ty đã thực hiện tốt tái cơ cấu tổ chức sản xuất và lao động. Từ năm 2015 đến nay đã giảm trên 1.000 người. Tháng 8 năm 2020, Công ty có 3.450 CBCN. Nhờ công tác tuyên truyền, kiên trì vận động, sự chu đáo về chế độ, chính sách, cùng việc nâng cao năng suất và thu nhập cho người lao động; Công ty đã có được sự ủng hộ, đồng thuận, quyết tâm cao của CBCN, góp phần quan trọng để thực hiện thành công tái cơ cấu lao động. Bên cạnh đó việc chuyển đổi mô hình từ “Sản xuất và tiêu thụ than” sang “Sản xuất và kinh doanh than” theo Nghị quyết của Đảng ủy Tập đoàn được Công ty thực hiện đạt hiệu quả rất cao.
 

Tàu vào tiêu thụ than tại cảng Cửa Ông
 

Giai đoạn hiện nay, cùng với các đơn vị trong Tập đoàn, Công ty đã kịp thời triển khai những phương án phù hợp, thực hiện nhiệm vụ kép “vừa phòng, chống dịch, vừa đảm bảo ổn định SXKD - đời sống xã hội”.

Trong chiến lược phát triển, lãnh đạo Công ty xác định nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là nhiệm vụ then chốt. Hàng năm Công ty đều tổ chức đào tạo, nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng điều hành cho cán bộ công nhân. Hiện tại, số người đạt trình độ cao đẳng, đại học, sau đại học của Tuyển than Cửa Ông có trên 1.200 người, chiếm hơn 30% tổng số lao động của Công ty.

Công ty đã triển khai mạnh mẽ ứng dụng và phát triển khoa học công nghệ; đột phá ở mô hình 3 hóa: “Cơ giới hóa - Tự động hóa - Tin học hóa”; 5 năm qua đã có 2.250 sáng kiến với giá trị làm lợi trên 30 tỷ đồng.

Thực hiện chỉ đạo của Đảng bộ TKV, những năm qua Đảng bộ Công ty đã thể hiện rõ vai trò hạt nhân lãnh đạo hệ thống chính trị. Chỉ đạo các cấp uỷ tổ chức quán triệt các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng đến cán bộ, đảng viên và người lao động. Chú trọng đổi mới phương thức lãnh đạo, thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 và chỉ thị 05 về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

 Tổ chức Công đoàn luôn tham gia có hiệu quả công tác quản lý; phát động phong trào thi đua yêu nước; giám sát thực hiện quyền và nghĩa vụ của người lao động; tham gia chăm lo nâng cao đời sống CBCN. Nét đặc trưng riêng của Tuyển than Cửa Ông là lao động nữ chiếm gần 50% số CBCN, do đó nữ CNVCLĐ luôn được Công đoàn và lãnh đạo Công ty đặc biệt quan tâm chăm lo.

Trong thời kỳ đổi mới và đặc biệt từ năm 2010 đến 2020, Tuyển than Cửa Ông đã thực hiện thành công nhiều việc lớn, mang dấu ấn hành động quyết liệt; tạo tiền đề, nền tảng vững chắc để những năm tới, Công ty tiếp tục ứng dụng công nghệ tiên tiến, đổi mới phương thức quản lý, điều hành sản xuất; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, sản xuất than hòa hợp với môi trường, tiến những bước vững chắc trên con đường trở thành một doanh nghiệp kiểu mẫu của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam.

Tuyển than Cửa Ông là một trong những đơn vị dẫn đầu của TKV và tỉnh Quảng Ninh về các hoạt động thể thao - văn hóa cộng đồng, từ thiện xã hội. Công ty luôn tự hào bởi đã xây dựng thành công thương hiệu Câu lạc bộ Bóng đá nữ Than – Khoáng sản Việt Nam với nhiều thành tích cao, đặc biệt đã giành Cúp giải Vô địch Quốc gia năm 2007 và 2012.

Đơn vị đã được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tặng cờ có thành tích xuất sắc nhất trong phong trào xây dựng đời sống văn hoá cơ sở 5 năm 2005-2009; tặng Cờ thi đua xuất sắc toàn diện năm 2016, 2019.

60 năm qua, các thế hệ cán bộ công nhân Tuyển than Cửa Ông luôn đoàn kết, vượt qua khó khăn gian khổ, lập thành tích đặc biệt xuất sắc trong các cuộc kháng chiến cứu nước và trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân; Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, Huân chương Lao động hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Nhất cùng nhiều danh hiệu cao quý được các cấp, bộ, ngành trao tặng…

Gần 1 thế kỷ trôi qua, kể từ khi nhà máy sàng than đầu tiên ở Bến Cửa Ông đi vào hoạt động và 60 năm kể từ ngày được thành lập, Công ty Tuyển than Cửa Ông đã góp phần xứng đáng ghi vào trang sử vẻ vang của các thế hệ công nhân trung kiên vùng Mỏ, tạc vào lịch sử hào hùng của truyền thống 180 năm phát triển ngành Than Việt Nam.

Cửa Ông hôm nay có những người thợ Tuyển than Anh hùng đang phát huy truyền thống “Kỷ luật và đồng tâm” của thợ mỏ. Mạnh mẽ bước vào cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, tiếp bước cha anh, viết thêm những trang sử mới, xây dựng Công ty phát triển toàn diện và bền vững; góp phần đẩy mạnh ngành Than trở thành một ngành kinh tế gương mẫu và tỉnh Quảng Ninh ngày càng giàu đẹp như Bác Hồ hằng mong muốn./.