Khởi nguồn từ gian khó, tôi luyện trong lửa đạn
Ra đời giữa những năm tháng Miền Bắc bước vào công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội, Xí nghiệp Bến Hòn Gai tiền thân của Công ty Tuyển than Hòn Gai ngày nay, vừa phải khôi phục lại hệ thống máy móc bị tàn phá bởi chiến tranh, vừa gồng mình trước những trận bom tàn khốc của đế quốc Mỹ.
 

Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, nơi đây không chỉ là một cơ sở sản xuất mà còn là một “căn cứ chiến đấu”. Những người thợ bến Hòn Gai vừa lao động, vừa cầm súng bảo vệ nhà máy. Đại đội pháo cao xạ 37 ly - Đại đội Đặng Bá Hát, đã trở thành biểu tượng sống động của tinh thần “tay búa - tay súng”, góp phần vào thắng lợi chung của dân tộc. Với những cống hiến ấy, năm 1973, Xí nghiệp được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, một niềm vinh dự lớn lao khắc ghi trong lịch sử ngành Than.

 

Đồng chí Nguyễn Ngọc Đàm - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh thăm trận địa pháo 37mm (Xuân 1973) và trao tặng lẵng hoa của Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng cho Đại đội tự vệ Xí nghiệp bến Hòn Gai - Đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân đã bắn rơi máy bay Mỹ

Gian nan thời bình - Vững vàng trước đổi thay
Sau ngày đất nước thống nhất, những tưởng khó khăn sẽ lùi xa, nhưng Công ty lại bước vào một thử thách mới: khủng hoảng kinh tế, cơ chế thị trường non trẻ, hệ thống sản xuất lạc hậu. Trong bối cảnh ấy, đội ngũ cán bộ, công nhân viên không lùi bước. Họ miệt mài sáng tạo, cải tiến kỹ thuật, khơi dậy phong trào phát huy sáng kiến, hợp lý hóa sản xuất. Kết quả là sản lượng than qua sàng luôn đạt và vượt kế hoạch, đóng góp lớn vào sự phục hồi và tăng trưởng của ngành Than những năm đầu Đổi mới.


Thủ tướng Võ Văn Kiệt về thăm nhà máy Tuyển than Nam Cầu Trắng đang trong thời kỳ xây dựng (Tháng 7/1995)
 
Dự án xây dựng Nhà máy Tuyển than Nam Cầu Trắng (NCT) giai đoạn 1992-1997 chính là dấu son tiếp theo: biến vùng sú vẹt lầy lội thành nhà máy hiện đại, vận hành hiệu quả với công nghệ sàng tuyển tiên tiến của Úc. Những năm đầu vận hành, dù gặp vô vàn trục trặc, cán bộ công nhân vẫn tự mình cải tiến, vận hành trơn tru và đạt sản lượng hơn 1 triệu tấn than ngay trong năm đầu tiên. Đó không chỉ là một kỳ tích kỹ thuật, mà còn là minh chứng rõ ràng cho trí tuệ, ý chí của người Tuyển than Hòn Gai.
 
Vượt bão kinh tế, chủ động hiện đại hóa
Những năm đầu thế kỷ XXI, khi ngành than bước vào thời kỳ hội nhập sâu rộng, Công ty Tuyển than Hòn Gai đã mạnh dạn đầu tư đổi mới toàn diện từ công nghệ đến tổ chức sản xuất. Cầu trục Póoc tích số 7, 8; các hệ thống khởi động mềm; dây chuyền vận tải bằng toa xe 30 tấn; hệ thống xử lý bụi tự động… được đồng loạt đưa vào sử dụng. Nhờ đó, nhà máy vận hành ổn định, sản lượng tiêu thụ thường xuyên vượt mức 11 triệu tấn/năm - chiếm trên 22% sản lượng tiêu thụ toàn Tập đoàn.
Năm 2019, với trách nhiệm bảo vệ di sản Vịnh Hạ Long, Công ty đã di dời toàn bộ hệ thống sản xuất tại nhà máy Tuyển than NCT ra khỏi khu vực nội đô, xây dựng Trung tâm chế biến than tại Hà Khánh, công trình tiêu biểu về công nghệ sạch, tự động hóa, băng tải khép kín và quản lý tập trung bằng camera, góp phần kiến tạo hình ảnh ngành Than “xanh - hiện đại - thân thiện môi trường”.


Trung tâm chế biến than vùng Hòn Gai với hệ thống băng tải khép kín hiện đại thân thiện với môi trường

Tập thể đoàn kết - Những người anh hùng thời bình
Đằng sau những con số ấn tượng ấy là mồ hôi, nước mắt và sự hy sinh thầm lặng của hàng ngàn cán bộ, công nhân viên. Từ những kỹ sư vận hành dây chuyền tự động, đến những người công nhân bốc rót nơi Cảng Làng Khánh ngày đêm ròng rã; từ người thợ sàng tuyển giữa mùa bão lũ, đến người cán bộ âm thầm lo từng mét khối kho bãi chứa than, từng khẩu phần ăn cho người lao động, tất cả đã làm nên một tập thể gắn kết, tận tâm và sáng tạo.