Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước (KTNN) niên độ 2015 đối với BHXH VN đã đưa ra bức tranh tổng thể về BHXH cũng như việc triển khai đảm bảo quyền lợi của người lao động.
Tính đến 31.12.2015, gần 68,7 triệu người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), tăng 5,9% so với năm 2016. Trong năm, tổng số thu tiền nộp bảo hiểm đạt 217.700,6 tỉ đồng, tăng 6,89% so với dự toán được Thủ tướng Chính phủ giao và tăng 110,1% so với năm 2014.
Trong đó, tổng thu BHXH bắt buộc đạt 147.549,3 tỉ đồng (bao gồm cả lãi chậm đóng BHXH 400,7 tỉ đồng) và số thu BHXH tự nguyện 825.705 tỉ đồng. Qua kiểm toán, KTNN đã điều chỉnh tăng thu quỹ BHXH bắt buộc số tiền 120,7 tỉ đồng và tăng thu quỹ BHXH tự nguyện 496,9 triệu đồng.
Đối với thu quỹ BHYT, với số người tham gia xấp xỉ 68,5 triệu người, đạt số thu 59.615,1 tỉ đồng (đã bao gồm lãi chậm đóng), tăng 2,8% so dự toán. Tuy nhiên, kết quả kiểm toán vẫn cho thấy thu BHYT còn một số tồn tại như tình trạng cấp trùng thẻ BHYT cho các đối tượng chính sách còn khá phổ biến dù đã được phát hiện và xử lý hay thực trạng DN nợ đóng bảo hiểm cho người lao động.
Theo đó, tổng số tiền nợ đóng các quỹ bảo hiểm đến 31.12.2015 là 9.920,8 tỉ đồng trong đó chủ yếu là nợ đóng BHXH bắt buộc với 7.061,4 tỉ đồng và có 1.410 tỉ đồng là của các đơn vị phá sản giải thể. Tuy nhiên, với các khoản nợ của các đơn vị phá sản, giải thể, luật BHXH, BHYT, BHTN lại chưa có quy định cụ thể về việc xử lý đối với các khoản chậm đóng của doanh nghiệp và đến năm 2015, cơ quan BHXH chưa có thẩm quyền để xử phạt các đơn vị, DN vi phạm pháp luật về BHXH. Sau khi phát hiện, cơ quan BHXH chỉ dừng lại ở việc làm văn bản đề nghị các sở, ngành xử lý dẫn tới hiệu quả không cao.
Ngoài ra, KTNN nhận định các sở ban ngành một số địa phương như Hà Tĩnh, Nghệ An chưa quan tâm đến việc chỉ đạo đôn đốc thu hồi nợ và phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT và xem đó là trách nhiệm riêng của cơ quan BHXH. Bên cạnh đó, ngân sách trung ương cũng còn nợ đóng, hỗ trợ đóng BHTN với số tiền 941 tỉ đồng.
Các địa phương bị bêu tên với số tiền nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN cao là Hà Nội (2.170 tỉ đồng); TPHCM (1.945 tỉ đồng), Bình Dương (423 tỉ đồng), An Giang (227 tỉ đồng), Đồng Nai (289,7 tỉ đồng)…
Đến hết năm 2015, đã có 3.874 đơn vị bị khởi kiện, 2.052 hồ sơ đã được tòa án xét xử tương ứng 1.334,5 tỉ đồng, tổng số tiền thu hồi sau khi khởi kiện là 818 tỉ đồng. Địa phương khởi kiện nhiều nhất gồm TPHCM khởi kiện 1.905 DN, Hà Nội khởi kiện 402 DN, Bình Dương khởi kiện 247 DN. Trong khi đó, một số địa phương có số nợ BHXH lớn nhưng chưa khởi kiện DN như BHXH Bắc Giang với 163,6 tỉ đồng, BHXH Yên Bái với 88 tỉ đồng./.